ORESTES / 256
Oreste lá’ badunguiiu huiini di’, nápabe chii ne gaayu’ iza. Panda si dxi riaadxa’ gálebe gudinde beeu ne gubidxa, jñaabe qui ñuna ñacu ti lari xaguete’ xiñá’, ngue runi gúlebe naguidxa gá, gudó beeu xquendabiaani’ be. Cadi gusácatu griegu laabe, gula’qui’ si binnilídxibe labe Oreste, ne pa nápabe xiixa xtí’ ca griegu ca la?, yendeebe guenda nandá’ xti’ ca’, gástisi ma nachonga xquiebe, gástisi ma caga’nabe ra nácaba nguiiu. Paraa gunna’ nandá’ ca griegula?, zacáriní’ binni ni runibiá’ llacabe, ni huayé neza xquídxicabe; naa qui gannadia’ pa huandí’ nandá’ cabe, naa qui huayaa’ neza xquídxicabe ne laaca qui huadxaaga’gunebia’ya’ ti binni gule neza cá.
Ti dxi biree Oreste di’, qui ñuuya’binnilidxi gucuaa ñee neza luguiaa. Yaca chindá be luguiaa que, biiyabe tuudxi bi’cu’ cabani xcuaana’: tobi que zixubiyú ti bi’cu’ gunaa, gui’dica; xhupa cuniipi ra xa’na’ xtobi; xtuudxi que cayuuyaca’, pacaa nuuca’ guica ca’ nequi ganda. Ngue biquiinde Oreste gucuá ra xa’na’ ti bi’cu canazá lade ca bi’cu’ que. Cayaca xeexhe’ Oreste ra xa’na’ xa bi’cu’ yegaxha ca nguiiu rapaguidxi laa. Yenécabe laa lidxiguiiba’, raqué nuu gunna bixhoze yendee laa. Xti dxi que, zuguaa cugaba’ guie ruaa lidxi, bidxiña ti gunaa laa:
–Huandí’ nga biseguyoo cabe lii neegue’ la?, Oreste —rabi gunaa que laa.
–Huandí’ —bicabi ne gundisa’ lú sica cuyubi xiixa guibá’.
–Laga xiñee biseguyoo cabe lii ya’, xiiñe’ —ná xa gunaa.
–Guenda naguidxa si xti’ ta Jué xa, nin nda’ cadi xtibe bi’cu’ qué —ná Oreste, ne cuxidxi caga’na’ ra xquie.
Orestes es el nombre de este muchacho quinceañero. Le faltaban no sé cuántos días para nacer, cuando hubo un eclipse de sol. Su madre no acató la costumbre de colgarse una llave en el amarre de su enagua, por eso nació un poco tonto, le comió la luna su entendimiento. No vayan a creer que es griego, le pusieron Orestes nada más porque sí. Y si tiene algo de griego es su calentura sexual, por nada se excita y se le para el miembro, por cualquier cosa se toca su parte viril. Y ¿cómo sé que los griegos son así? Así dice la gente que los conoce, los que han ido a Grecia. Yo no sé si esto es cierto, puesto que no he ido a la tierra de ellos y hasta ahora no he conocido a griego alguno.
Un día, Orestes tomó el camino hacia el mercado del pueblo sin que sus padres se dieran cuenta. En la esquina del mercado vio a un montón de perros en brama: dos iban de un lado a otro, pegados; dos más husmeaban el trasero de otro; los demás miraban o procuraban montar sin lograrlo. Los perros en celo encendieron las ganas sexuales de Orestes, y éste sin medir consecuencias montó a una de las perras. En pleno arrobamiento arrancaron los policías a Orestes de la perra. Lo llevaron ante el juez municipal, el juez lo mandó a la cárcel. Apenado, su padre lo fue a liberar.
Al día siguiente, estaba Orestes contando piedras frente a su casa, cuando una vecina se le acercó:
–¿Es cierto que te encarcelaron ayer, Orestes? —preguntó la vecina.
–Cierto —respondió y levantó la vista como buscando algo en el cielo.
–Y por qué te encerraron, mijo —volvió la vecina.
–Chingaderas del juez, tía, ni siquiera era de él la perra —respondió Orestes sonriendo y tocando su miembro.
__________
Víctor Terán (1958, Juchitán, Oaxaca) reconocido poeta y periodista binnizá. Recientemente publicó Ruaa Didi/El bocón. Diixa’ ndahui naquiite/Relatos breves de humor (1450 Ediciones, Oaxaca, 2017), donde aparece este relato.